Christian ’s Grooten

Christian ’s Grooten (ca.1525-1608) was een van de belangrijkste cartografen van de 16e eeuw. Hij werd geboren in Sonsbeeck bij Duisburg en in 1557 benoemd tot koninklijk geograaf van Filips II. Zijn talenten waren ontdekt toen hij als cartograaf de Veluwe – een gebied met bos en heide - voortreffelijk in beeld had gebracht.

In 1568 gaf de hertog van Alva (1507-1582) - de bekende legeraanvoerder van de Spaanse koning Filips II in de Tachtigjarige Oorlog - opdracht om alle kaarten van de gewesten, de steden en hun grenzen die in die tijd toebehoorden aan de Spaanse kroon te tekenen. Het duurde meer dan 15 jaar eer hij zijn opdracht kon voltooien en de eerste handgetekende atlas verscheen (1573).

De picturale gaven van de cartograaf blijken ook uit de hier opgenomen kaart van het Zuiderzeegebied, deels gebaseerd op reeds bestaande exemplaren. Die methode werd veel vaker toegepast. Privileges beschermden een maker wel tegen ongewijzigde navolging maar niet als er veranderingen waren aangebracht. De kaarten van ’s Grooten werden later opgenomen in de atlas van ‘Gerhard Kremer’ die met zijn verlatijnste naam Mercator bekend is geworden. Die opname is het bewijs van kwaliteit en redelijke betrouwbaarheid van het werk van ’s Grooten.
Gezien de oorlogsituatie was het alleszins te verklaren dat het kaartwerk van ’s Grooten tot de geheime opdrachten behoorde.

De kaart van het Zuiderzeegebied levert eveneens het bewijs dat de cartograaf niet zomaar uit de losse pols heeft getekend.
Amsterdam staat aan het begin van een bloeiperiode en wordt – naast Antwerpen – een wereldhaven. Vanuit Amsterdam is de handelsroute over het ondiepe ‘Op den Pampus’ richting ‘het fal van Urck’ te volgen, waar ‘5 Vaedem’ water staat (circa 8 meter diep) en dan verder naar het noorden via het Marsdiep naar de Noordzee. Vanaf ‘het fal van Urck’ is nog een tweede route ingetekend langs Staveren en het Vlie naar de Noordzee. Dat zijn de vaarroutes voor de diepstekende schepen zoals de Oost-Indiëvaarders.

Opvallend is dat Schokland aan het begin van de Tachtigjarige oorlog nog beduidend meer land naar het noorden en oosten bezit.
Ook in de omgeving van Kampen staan interessante gegevens. De IJssel mondt uit in het Kamperdiep en Brunnepe wordt al genoemd als ‘Brunoep’. Grafhorst is nog een levendige handels/vissersplaats aan het Ganzendiep.
Voor de liefhebber is er nog veel meer te ontdekken.