Gezondheid

In Nederland werden de mensen in het verleden gemiddeld genomen niet zo oud. Dat kwam door slechte voeding, woonomstandigheden en de stand van de medische wetenschap. En vooral de kindersterfte was hoog. Dat barre omstandigheden niet altijd tot een lage levensverwachting leiden blijkt uit een onderzoek door dr. F.M.M. Griffioen. Dit werd verricht aan de 17e-eeuwse stoffelijke resten van Schokkers uit Ens voorafgaande aan hun herbegrafenis op Schokland in 2003. Als we de aantallen overledenen in zeven leeftijdsklassen boven de negen jaar indelen, dan zien we in de grafiek dat de grootste groep mensen in de 17e eeuw (gele kolommen) stierf in de leeftijdsklasse van 50-60 jaar. Dat lijkt voor die tijd - gezien ook de barre omstandigheden op het eiland - aan de hoge kant te zijn.

Een paar eeuwen later, in de periode 1812-1859, bedroeg de gemiddelde leeftijd op Schokland bij overlijden, inclusief de kinderen, tweeëndertig jaar; vijf jaar ouder dan op Urk. De Schokkers werden in deze eeuw ouder dan in de 17e: de grootste groep boven de negen jaar stierf in de leeftijdsklasse van 70 jaar en ouder. De getrouwde mannen werden er gemiddeld 65 en de vrouwen 62 jaar oud.

Een doorsnee echtpaar kreeg vier kinderen, maar verloor de helft van hen al voor het dertiende jaar; toch lag de kindersterfte hier lager dan het Nederlandse gemiddelde. De oudste Schokker, een man, bereikte zelfs de leeftijd van 91 jaar.

De Schokkers trouwden gemiddeld genomen laat (man 33, vrouw 27), wat wijst op de onzekerheid van het bestaan. Het eten van vis in plaats van vlees zal relatief gezond zijn geweest. Voor Schokland geldt dus dat een hogere gemiddelde leeftijd niet op een grotere welvaart wijst. Overigens heeft ook wetenschappelijk onderzoek aangetoond dat de gemiddelde levensverwachting toeneemt wanneer het aantal calorieën voedselinname beperkt wordt (uiteraard tot boven een noodzakelijk minimum van zo’n 1700 calorieën).

bron: Luigi Fontana, Timothy Meyer, Samuel Klein, John Holloszy, Long-term calorie restriction is highly effective in reducing the risk for atherosclerosis in humans. In: Proceedings of the National Academy of Sciences (27 april 2004).