Kampen en Ens

Tot een van de oudste archiefbescheiden in het Kamper gemeentearchief behoort een privilege uit 1251, waarin de Deense koning Abel voorrechten verleent aan de Ommelandvaarders. Deze (Kamper) handelslieden voeren langs de Deense westkust, gaande om Kaap Skagen - de noordpunt van Denemarken - naar het Oostzeegebied. Deze nieuwe route, mogelijk gemaakt door de komst van grote schepen als de kogge, kwam vanaf het begin van de dertiende eeuw in zwang als alternatief voor de oude route, waarbij men de goederen vanaf de westkust van Sleeswijk-Holstein over land naar de Oostzee transporteerde.

Met deze nieuwe handelsroute kon Kampen een van de belangrijkste Hanzesteden worden, waar kooplieden uit vele landen elkaar ontmoetten. Het stadsbestuur was tolerant en accepteerde de diversiteit ook in godsdienstig opzicht. Dat veranderde in de Tachtigjarige oorlog toen de tegenstelling katholiek protestants manifest werd. De scheidslijn was veelal bepaald door het verloop van de oorlog.

De geuzen beheersten de Zuiderzee nadat ze bij Hoorn (1573 ) de Spaanse bevelhebber Bossu hadden verslagen en gevangen genomen. De bewoners van Schokland, vooral het katholiek gebleven Emmeloord, werden af en toe ook belaagd door de geuzen.

Op 15 mei 1581 werd de openbare en geheime uitoefening van de rooms-katholieke religie verboden en had de Reformatie in Kampen gezegevierd. De St Nicolaaskerk (zie foto) kwam definitief in bezit van de hervormden.
De gang van zaken in Kampen is stellig mede bepalend geweest voor de ontwikkeling van Ens. Daar was pastoor Simon Jansz. in de jaren zeventig overgegaan tot de gereformeerde kerk.

Stadhouder Willem Lodewijk stelde in 1583 orde op zaken door een algeheel bevel uit te vaardigen tot doorvoering van de Reformatie. In hetzelfde jaar deelde de Overijsselse synode Ens officieel in bij de classis Kampen. Zo werd onder het toeziend oog van de classis in 1598 Petrus Aemilius, voormalig predikant te Oldendorp, tot eerste predikant van Ens benoemd.
Op Emmeloord, dat onder Holland ressorteerde en waar de classis Kampen dus niets te vertellen had, gebeurde niets en bleef men trouw aan het katholieke geloof.