Reijers, Arend Jan (1867 – 1943)

 
Arend Jan Reijers (Kampen 20 december 1867 – Kampen 1 mei 1943) heeft als een van de weinigen bijgedragen aan de kennis over Schokland en de Schokkers: in de artikelen Schokland (in 1925 samen met zijn vriend H.J. Moerman), ‘“Schokland” te Kampen’ (1933),  ‘De voormalige Middeleeuwsche kerk op het Zuideinde van Schokland’ (1941), alsook middels tekeningen van eigen hand.

Hoewel hij de zoon was van Jan Reijers, boekhouder te Kampen (1839-1890) en Hillegje Loos (1840-1918) stamden de Reijers uit een door en door Kamper familie, waarvan verschillende leden timmerman waren.  De grootouders van vaderszijde waren Arend Jan Reijers, timmerman te Kampen en Altje van Dijk, dochter van kuiper Andries Loos.  Van zijn overgrootvader - ,,de olde Jan Reijer-boas” - zijn nog alle papieren bewaard, die een boeiend verslag leveren van het leven en de zorgen van een timmermansbaas in 1830 en volgende jaren. Zijn achterkleinzoon koos ook voor dat vak. In 1880 was daar nog geen speciale vakopleiding voor. Je leerde het vak in de praktijk en begon, na de lagere school, op je dertiende jaar als krullejongen. Termen als ,,vorstverlet” waren in die tijd nog niet bekend. Zijn zoon Jan herinnerde zich: ,, Vader kon met smaak vertellen, hoe hij ’s winters aan het werk werd gezet ,,terwijl de spiekers oe in de handen vaste vreuren.”
Al was er dan geen technische opleiding, hij genoot van de lessen op de Burgeravondschool. Toen hij later, door zelfstudie, de akte middelbaar lijntekenen had verkregen, werd hij directeur van de school, waar hij zelf, als jongen, met zo’n plezier was heengegaan.
Na zijn leertijd werd hij leraar, tekenaar, hoofd van de Burger-avondschool te Kampen, opzichter bij een particuliere architect, later bij de Gemeentewerken te Kampen, waar hij als hoofdopzichter eindigde.
Arend Jan trouwde op 22 november 1906 te Amsterdam met Jeannetta Bregetta Schwab (Kampen 1872 – Kampen 15 juli 1924) dochter van Arend Schwab (1832-1902), bakker, logementhouder en Johanna Berendina van Wilsum (1835-).
,,Vanwege zijn expertise had hij zitting in diverse commissies en besturen, waaronder dat van Bouwvereniging Eenvoud, die verschillende complexen zogenaamde Volkswoningen bouwde. Reijers had grote liefde en interesse voor het architectonische erfgoed.
Hij zette zich volledig in voor de restauratie van verschillende monumenten in zijn mooie vaderstad: het Oude Raadhuis met de daaraan geplaatste beelden, de Cellebroeders- en de Broerpoort en het laat-middeleeuws koopmanshuis nu als het ,,Gothische Huis” bekend, dat in nauw overleg met Jhr. Victor de Stuers en de architect Dr. P.J.H. Cuypers voor de sloop werd behoed.

De Korenmanspoort

Zijn zoon Jan: ,,Vader tekende graag, niet alleen voor zijn werk, maar ook uit liefhebberij. De artikelen, die hij publiceerde in tijdschriften als,,Eigen Haard”, ,,Buiten” en de „Bouwwereld” werden altijd met tekeningen verlucht. En toen hij toevallig de beschikking kreeg over de schetsboeken, die ,,een verdienstelijk stadgenoot” - Jan Jacob Fels zo omstreeks 1860 gemaakt had, copieerde hij daaruit tekeningen van verschillende Kamper monumenten en stadsgezichten, die nu zijn ondergebracht in het Frans Walkate Archief van de Bondsspaarbank te Kampen.
Toen op het eiland Urk riolering moest worden aangelegd, maakte burgemeester Gravestein van zijn diensten gebruik en toen koningin Wilhelmina in 1923 een officieel bezoek aan het eiland zou brengen, won hij vaders advies in voor het aanbrengen van feestversieringen. Een gelukkige omstandigheid daarbij was de aanwezigheid van de Oostenrijkse kunstschilder Rappaport.”
Met gevoel voor details, en inzicht dat getuigde van vakkennis, maakte hij honderden tekeningen van gebouwen en bouwkundige elementen, die niet alleen natuurgetrouw en duidelijk, maar vaak ook nog artistiek interessant zijn. De meeste van deze tekeningen bevinden zich in de collectie van het Frans Walkate Archief. Reijers heeft ook diverse artikelen op zijn naam staan, meestal over architectonische onderwerpen, die hij onder meer publiceerde in de door het Frans Walkate Archief uitgegeven Kamper Almanak.”  
Als hoofdopzichter bij de Dienst Gemeentewerken van de Gemeente Kampen was hij tot 1 januari 1933 werkzaam en in dat jaar werd hij geridderd in de orde van Oranje Nassau.
Zijn tekeningen – waarvan hier een drietal is afgebeeld - zijn te bewonderen op de site van het Walkatearchief te Kampen:
http://www.walkatearchief.nl/a_j_reijers.html

Tekening van een vissersschuit (uitsnede)

Literatuur van Arend Jan Reijers
–  (z.j.) Kampen, Korte beschouwing van de stad. 7 p.
–  (1905) Een en ander over laat-middeleeuwse bouwkunst, bouwmeesters uit dien tijd en het Gotische Huis te Kampen. Eigen Haard, 31 777-784.
–  (1905) De polder Mastenbroek en zijne geschiedenis. Bouwkundig weekblad, 25 (4) 28 januari, 41-45.
–  (1909) Geert van Wou, de oude. Elsevier, 19 (38), 316-321.
–  (1910) Thomas Berentszoon (1587-1625) Bouwkunst, 2 (1)
–  (1914) Aan de Graafschap te Kampen. De Bouwwereld, 13 (27), 9 juli, 213-220.
–  (1916) Oud-Kampen aan den IJsselkant. Buiten, 10 (15), 8 april 1916, 172-175.
–  (1917) De vesting Kampen. De Bouwwereld, 15 (11), 14 maart.
–  (1918) De Cellebroederspoort te Kampen. Ons Nederland, 149-151.
–  (1921) Urk. Flevo, 1 (6)
–  (1922) Poorten van Kampen. Buiten, 16 (7), 18 februari 76-79; (8), 25 februari, 94-95.
–  (1922) Een verdwijnend stadsgezicht. De Bouwwereld (3?) 18-20.
–  (1922) De St. Nicolaaskerk te Kampen; verslag eener voordracht voor de vereniging ’’Campen’’. De Bouwwereld (3?) 202.
–  (1923) Het Oude en Nieuwe Raadhuis te Kampen. Buiten, 17 (26), 13 juni, 304-306, (27),  7 juli, 317-320; (28), 14 juli, 332-333.
–  (1925) Schokland. Koninklijk Nederlandsch aardrijkskundig Genootschap 2e serie, 41 (2), 151-188.
–  (1926) Van een verlaten eiland. Buiten, 20 (), 9 oktober, 2-9.
https://www.schokkervereniging.nl/index.php/schokker-erf/artikelen-uit-het-schokker-erf/95-van-een-verlaten-eiland-1926
–  (1927) De Houtzagersbrug te Kampen. Buiten, 21 (12), 142-143.
–  (1927) Het pakhuisje aan de Burgwalstraat te Kampen. Buiten, 21 (19), 223-224.
–  (1927) De Oorgatsluis te Kampen. Buiten, 21 (21), 244-245.
–  (1928) Een verdienstelijk, doch vergeten Kampenaar. J.J. Fels, schilder en schrijver. Kamper Almanak, 131-138.
–  (1929) Een verdwenen stadsgezicht. De voormalige Cellebroederspijp, thans Cellebroedersweg. Kamper Almanak, 137-146.
–  (1929) De Schepentoren te Kampen. Kamper Almanak, 159-163.
–  (1929) Een “betooverde” Kamper jongen in 1685. Kamper Almanak, 164-169.
–  (1930) Het torentje en het Kerkgebouw der Ev. Luthersche Gemeente te Kampen. Kamper Almanak, 3-6.
–  (1930) Van Koninklijke Brandspuitmakers te Kampen. Kamper Almanak, 146-149.
–  (1930) De twee portalen van de Bovenkerk te Kampen. Kamper Almanak, 169-173.
–  (1930) Het huizenblok aan de Zuidzijde der voormalige Hagensteeg, thans Hagenkade te Kampen. Kamper Almanak, 183-187.
–  (1921) Het Linneweversgilde. Kamper Almanak, 188.
–  (1930) Het huis “de Pelikaan”. 2. Kamper Almanak, 151-158.
–  (1931) De Brandenberg te Wilsem (Afgebrand Donderdag 4 Dec. 1930). Kamper Almanak, 161-164.
–  (1931) Het voormalige huis Engelenberg. Kamper Almanak, 169-171.
–  (1931) De voormalige stads-naaischool (thans Nijverheids­school voor meisjes.). Kamper Almanak, 179-183.
–  (1932) Willem Bastiaan Tholen. Kamper Almanak, 127-136.
–  (1933) Ir. K. de Vidal de St. Germain. Direkteur van Kampens Gemeentewerken van 1 Jan. 1886 tot 1 Sept. 1919. Kamper Almanak, 129-134.

De Schokkerbuurt, 26 maart 1911 (uitsnede)
 

–  (1933) “Schokland” te Kampen. [Beschrijving scheepstype de “Schokker” en het ontstaan van de Schokkersbuurt te Kampen]. Kamper Almanak, 161-166.
–  (1933) Het trapje der voormalige Latijnsche School te Kampen. Kamper Almanak, 169-171.
–  (1933) Een merkwaardige Tabakspot. Kamper Almanak, 172-174.
–  (1934) Christiaan Henri van Fenema. Kamper Almanak, 124-131.
–  (1934) Iets over reclame en concurrentie in de 17e eeuw, te Kampen. Kamper Almanak, 161-162.
–  (1934) Het Noordelijk portaal der Bovenkerk te Kampen. Kamper Almanak, 165.
–  (1934) Beelden Oude Raadhuis. Kamper Almanak, 166.
–  (1935) Het Oude Raadhuis en de Schepenzaal te Kampen. De Telegraaf, oktober, 9 p.
–  (1936) Het Torentje der Doopsgezinde Kerk. Kamper Almanak, 1935/’36, 2.
–  (1936) De Buiten-Veenepoort. Tot Renaissance-Poort verbouwd door Thomas Berendtsz in 1616 en afgebroken in 1844. Kamper Almanak, 1935/’36, 156-158.
–  (1936) De Nieuwe Toren te Kampen. Bouwmeester Philip Vingboons van Amsterdam. De Telegraaf, 6 p.
–  (1937) Het Oude Raadhuis te Kampen. Noordelijke gevel en Schepentoren. Kamper Almanak, 1936/’37, 182-188.
–  (1938) Een veranderd stadsgezicht. Een stedebouwkundige beschouwing. Kamper Almanak, 1937/’38, 158-164.
–  (1939) Uit het testament van mijn jeugd. Kamper Almanak, 1938/’39, 113-124.
–  (1939) Van twee vleeschhuizen en een merkwaardigen gevel te Kampen. Kamper Almanak, 1938/’39, 136-153.
–  (1940) De Kamper IJsselbrug in den loop der eeuwen. [Vanaf 1448 tot 1939]. Kamper Almanak, 1939/’40, 160-197.
–  (1940, 3 januari) De gerestaureerde voorgevel van het Olde Vleishuus. Kamper Nieuwsblad.
–  (1941) De voormalige Middeleeuwsche kerk op het Zuideinde van Schokland. Kamper Almanak, 1940/’41, 136-151.
–  (1941) Het Olde Vleishuus. Kamper Almanak, 1940/’41, 183.
–  (1941) In memoriam L.A. Springer. Kamper Almanak, 1940/’41, 238.
–  (1942) Over het Oud-Hollandsche Burgerhuis, het hoekperceel Oudestraat-Blauwehandsteeg, zuidzijde te Kampen en Eenige mededeelingen over Kamper bouwgeschiedenis. Kamper Almanak, 1941/’42, 116-146.


Literatuur/bronnen
http://www.dboverijssel.nl/archieven/3401
Reijers, Jan, Arend Jan Reijers. In: H.J. Moerman en A.J. Reijhers, De eilanden Schokland en Urk. Urk 1984, 7.

 
.

www.schoklanddoordeeeuwenheen.nl