Ruim
130 jaar nadat de bewoners van Schokland op last van de regering hun eiland
moesten verlaten, is op 6 september 1991, tijdens de Schokkerdag in aanwezigheid
van zo'n 375 Schokker nazaten, bij de Buitenhaven in Kampen een markant monument
onthuld op de plaats waar velen van hen de eerste voet op de vaste wal gezet
hebben. Daar ontstond de
Schokkerbuurt in de buurtschap Brunnepe.
Het levensgrote, bronzen beeld van een Schokker echtpaar werd door de in Enschede wonende Ierse beeldend kunstenaar Norman Burkett gemaakt in opdracht van de gemeente Kampen. Een speciale werkgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van de Schokkervereniging, de wijkvereniging Brunnepe en de Gemeente Kampen, heeft in 1989 het initiatief genomen tot het realiseren van dit monument ter herinnering aan het voormalige eiland Schokland en zijn bewoners.
De houding en de gelaatsuitdrukking van het bronzen Schokker echtpaar verraden het verdriet dat zij hadden wegens het gedwongen verlaten van hun geliefde eiland. Een treffend detail is het feit dat de jonge vissersvrouw zwanger is, waarmee aangeduid wordt, dat ondanks alle ellende van de ontruiming er toch hoop is op een nieuw leven, een nieuwe toekomst.
Het Schokkermonument werd door de Overijsselse gedeputeerde J. Dijkstra onthuld, in het bijzijn van de burgemeester van Kampen. Kort voor de onthulling waren de vele toeschouwers er getuige van dat een ouderwetse botter de Buitenhaven binnenliep, waarop zich een in piratenkleding gestoken koor van een zekere Sør Trekzak bevond, dat uit volle borst de Zuiderzeeballade en andere zeemansliederen zong. En, alsof de klok 132 jaar teruggezet werd, verscheen bij de havenmond nog een botter, met ongeveer vijftien Schokkers en Schokkerinnen, allen in authentieke Schokkerdracht. Het bleek de dansgroep "Vivian" uit Lelystad te zijn, die onlangs besloten heeft voortaan in Schokker kledij op te treden.
Na de onthulling werd door Sør Trekzak met zijn Piraten voor het eerst in het openbaar een "Schokkerlied" gezongen, een "weemoedig wijsje" op tekst van Tromp de Vries, met muziek van Henny Tonnema. Deze ode aan het aloude Schokland bleek vooral bij de in grote getale aanwezige Schokker nazaten goed aan te slaan, zodanig dat later op de dag het lied nog enkele malen gebracht moest worden.
Men kan zich afvragen waarom dit beeld nu juist in Kampen geplaatst werd en niet op het verlateneiland Schokland, bij de haven van oud-Emmeloord, of bij het Museum op de Middelbuurt. De Schokkervereniging heeft in het verleden verwoede pogingen in die richting ondernomen, die echter al gauw stukliepen op gebrek aan medewerking van diverse betrokken instanties. Het idee voor een Schokker-monument bleef echter leven bij de Schokkervereniging, en de gemeente Kampen heeft daar handig op ingespeeld door de beslissing te nemen dat het monument dan maar in Kampen moest komen. Immers, Kampen was de plaats waar verreweg de meeste van hun eiland verdreven Schokkers een nieuw leven begonnen. Kleinere groepen Schokkers trokken naar Vollenhove, Volendam, Edam en Urk.
In 1859, het jaar van de ontruiming, woonden maar liefst 470 van de ca. 700
Schokkers in Kampen. Vreemd is dat wel, want de stad Kampen heeft er alles aan
gedaan om de verarmde Schokkers buiten de deur te houden. Zo schreef de
burgemeester van Kampen destijds aan de Commissaris des Konings in Overijssel
dat men "met weerzin" had vernomen dat de gemeente Schokland zou worden
opgeheven en toegevoegd aan Kampen. Men deed er alles aan om de verhuizing van
grote groepen Schokkers naar Kampen tegen te houden, bevreesd als men was om op
te draaien voor het levensonderhoud van een aantal straatarme gezinnen onder
hen. Zelfs tot in het Parlement heeft de stad Kampen pogingen ondernomen om de
Schokkers te weren, waarbij hun zogenaamde "kwade hebbelijkheden en ondeugden"
breed werden uitgemeten.
Kreeg men in Kampen wellicht, 130 jaar na dato, toch een beetje wroeging over de ongastvrije houding van destijds ? Het bleek achteraf gezien immers reuze mee te vallen met die "onhebbelijkheden". De stadswijk Brunnepe, waar grote groepen Schokkers ondanks alles toch een woonplaats vonden, bloeide juist dankzij hun komst enorm op. De Schokkers, die vrijwel allen visser waren, veroorzaakten door hun komst een flinke opleving in het gebied rond de Brunneper Buitenhaven. Vele nevenbedrijven, zoals Vishandels en Visrokerijen gaven Brunnepe een ander aanzien.
Daarom is het een wijs besluit van de gemeente Kampen geweest, om de herinnering aan deze bevolkingsgroep in ere te houden door het plaatsen van dit schitterende Schokker-monument. De geschiedenis van Schokland en de Schokkers wordt hiermee op een grootse manier recht gedaan.
Misplaatst: succesvolle Schokkeropstand in Kampen
Medio
september 2013 werd door een heuse actiegroep met vooral Schokker nazaten
protest aangetekend tegen de verkeerde plaats van het Schokkermonument in
Kampen. Het was hen een doorn in het oog dat het in 1991 aan de Noordweg in
Brunnepe geplaatste beeld inmiddels al jaren op de verkeerde plek is
teruggeplaatst. Het stond vlak bij de Buitenhaven waar 132 jaar daarvoor onze
voorvaders, die gedwongen waren Schokland te verlaten, voet aan vreemde wal
zetten en niet bepaald hartelijk door de Kampenaren werden verwelkomd.
Vanwege de dijkverzwaring werd het monument in 2001 verplaatst – weliswaar met
instemming van de Schokkervereniging – naar de Buitenkade, in Kampen maar buiten
Brunnepe. Het protest, in de vorm van het bevestigen van een gedicht van Reijer
’t Hul - zie hieronder - aan het monument, werd kracht bijgezet door een
optreden van een deel van het Schokkerkoor.
Dit nieuws haalde de regionale pers en omroep, uiteraard het doel van de
actiegroep.
En het lijkt er inmiddels op dat het gemeentebestuur er eindelijk oren naar
heeft. Wethouder Janita Tabak, die overigens refereerde aan eerdere protesten,
beloofde eind oktober aan de PvdA-fractie naar een andere plek te zullen kijken
maar dan niet weer in een grasveldje waar het te lijden heeft van plassende
honden.
Misplaatst
Hier staat Harm Diender met vrouw Aal,
vol heimwee, vol verdriet.
Hoe schrijnend toch is hun verhaal,
maar klagen doen ze niet.
Ontvangst in Kampen was niet warm,
men vond ze raar, onguur.
De stadsen wilden Aal en Harm
niet binnen de stadsmuur.
Gewantrouwd werden ze, begluurd,
hier werd hun hart niet blij.
In Brunnepe, de Schokkersbuurt,
daar was men wel gastvrij.
Kijk naar zijn ogen, zie haar blik,
zo schokkend en ontzet.
Je ziet ze denken: welke stommerik
heeft ons hier neergezet?
Dit beeld schreeuwt om een juiste plaats,
dat is wat velen wensen.
Symbolisch staat het hier misplaatst.
DOE RECHT AAN DEZE MENSEN!
Beloofd is - na protesten van deze en andere Schokker nazaten - door het gemeentebestuur om het beeld in 2014 weer bij de oude buurt Brunnepe te plaatsen.
Bronnen: